1- توجه به تفاوت‌های فردی دانش آموزان:
پیشتازان و فرزانگان با توانایی‌ها و استعدادهای متفاوت در این تشکیلات عضویت دارند، لذا برنامه‌ها باید از انعطاف لازم برخوردار باشند تا پیشتازان و فرزانگان به تناسب توانایی و استعداد خویش فعالیت نمایند. نوع برنامه‌های پیش بینی شده به نحوی است که فرد برحسب علاقه، توانایی و استعداد خود آن را انتخاب کرده و فعالیت می‌نماید، لذا مربیان گرامی توجه داشته باشند در مواردی که آزادی انتخاب برای دانش آموزان پیش بینی شده است آن را مراعات نمایند.
2- دانش آموز محوری:
فراهم نمودن زمینه برای تلاش و مشارکت دانش آموزان در روند فعالیتهای اجتماعی- گروهی یکی از اصولی است که برنامه ریزان و دست اندرکاران باید بدان توجه کنند. لذا بخش عمده ای از هدف‌های پیش بینی شده در سایه ی تلاش فردی و جمعی اعضاء پیشتازان و فرزانگان حاصل می‌شود.
3- فعالیت‌ها تدریجی است:
روند فعالیت‌ها و برنامه‌های پیش بینی شده به صورت سالانه می‌باشد، لذا مربیان باید با یک برنامه زمان بندی شده هر فعالیت را دنبال کنند. در این خصوص ابتدا فعالیت های«خود آموز» دانش آموزان را معین نمایند، سپس فعالیتهایی را که جنبه عمومی و آموزشی دارد و در نهایت برحسب برنامه ریزی زمان بندی شده درجلسات رسدی، اردوها، بازدیدها و فعالیتهای طول سال و برنامه‌های تابستانی بـه تدریج به دانش آموزان، آموزش‌ها را ارائه دهند. از ارائه همزمان برنامه‌های آموزشی متعدد به پیشتازان و فرزانگان پرهیز نمایند و پس از ارزیابی از آموخته‌های هر مرحله و حصول اطمینان از موفقیت برنامه‌های آموزشی، مرحله بعد را آغاز کنند.
4- نقش مربیان و تشکیلات:
با توجه به سیاست دانش آموز محوری و فراهم نمودن عرصه برای فعالیتهای دانش آموزان در تشکیلات، وظایف مربیان در مسیر هدایت، نظارت و ارائه آموزش‌ها ضروری می‌باشد. آنچه که مسلم است مربیان فرصت‌های لازم را برای درخشش و تلاش گسترده اعضاء فراهم می‌نمایند و این اعضاء هستند که باید در سایه تلاش فردی و جمعی به فعالیت بپردازند. برای پیشبرد اهداف تشکیلات در تمامی فعالیت‌ها و برنامه‌ها 3 شعار اساسی«همفکری، همدلی و همکاری» مورد توجه است. اعتقاد بر این است که این 3 شعار ضامن تداوم شایسته تشکیلات دانش آموزی می‌باشد. بدون همفکری و تبادل نظر، همدلی و تشریک مساعی و همکاری و تعاون، اهداف مورد نظر تحقق نخواهد یافت، لذا از مربیان و والدین گرامی و همچنین اعضای تشکیلات انتظار داریم با به کارگیری و عمل به این 3 شعار زیبا بر کار جمعی تأکید نمایند و آن را سرلوحه کار خویش قرار دهند. نقش مربی در توسعه و رشد فرهنگی، اجتماعی و سایر زمینه‌ها بسیار سرنوشت ساز است، در دوران تکوین شخصیت دانش آموزان، همواره معایب و محاسن را متذکر می‌شود تا آنها را در شخصیت اعضاء نهادینه نماید، به عنوان الگوی به تمام معنا مطرح می‌شود و سخنگوی توانای جامعه می‌باشد و به دانش آموزان می‌آموزد که چگونه از حق خود دفاع و با سربلندی زندگی نماید. مربیان فعال، کوشا و پرجنب و جوش دانش آموزانی مستعد،خلّاق و مبتکر تربیت می‌کنند و انرژی جوانان را مهار و از آن به سود جامعه بهره برداری می‌نمایند، با وجود چنین مربیانی بالطبع آینده ای روشن را می‌توان برای جوانان میهن اسلامی پیش بینی نمود.
پیشاهنگی برای اولین مرتبه در سال 1304 شمسی توسط آقای میرزا احمد امین زاده در ایران تاسیس شد و با وجود مشکلات و موانع فراوان با کوشش ایشان تا حدود سال 1310 فعالیتهای آن ادامه یافت. در حدود سال1310 ایشان به عراق مسافرت کردند و پس از آن مدتی آقای سید رضا اخوی سرپرستی پیشاهنگی را بر عهده گرفتند. در سال 1313 ترویج پیشاهنگی مورد توجه دولت قرار گرفت و وزارت فرهنگ مامور اجرای آن شد و با طرح جدیدی شروع به فعالیت نمود و در مهر ماه همان سال«گیبســن» متخصص آمریکایی برای سرپرستی تربیت بدنی و پیشآهنگی به ایران دعوت شد. اولین دوره ی مربیان پیشاهنگی در خرداد ماه 1314 با شرکت40 نفر از مربیان تهران و44 نفر از مربیان شهرستانها به مدت 15 روز تشکیل شد. محل این اردو در منظریه(اردوگاه شهید باهنر) بود. در طول تعطیلات تابستان همان سال مقررات و آئین نامه‌های لازم برای اجرای پیشاهنگی در رسدها تهیه و تدوین شد و فعالیتهای پیشاهنگی روزبه روز در تمام شهرستانهای کشور توسعه یافت ولی با شروع وقایع شهریور1320 این فعالیت ها متوقف شد و در طول مدت 11 سال جز در یکی دو دسته ی کوچک فعالیت پیشاهنگی به چشم نمی خورد. علاقمندی و فعالیت آقایان ابراهیم صدری و جلیل کتیبه ای و سایر دوستانشان در این دوره فترت قابل تمجید و ستایش است.
در سال 1332 آقای دکتر حسین بنایــی که تحصیلات عالـــی خود را در رشته تعلیم و تربیت، روانشناسی، و تربیت بدنی در آمریکا به پایان رسانیده بود مامور تجدید تشکیلات پیشاهنگی ایران شد آقای دکتر بنایی که در دوره قبل نیز از مربیان شایسته و علاقمند بود. با ایمان و علاقه قابل تحسینی فعالیتهای پیشاهنگی را آغاز نمودند و در آذر ماه سال 1332 با تشکیل اولین کلاس مربیان پیشاهنگی، نهضت جدید پیشاهنگی ایران آغاز شد. پیشاهنگی ایران در آغاز این دوره با مشکلات اجتماعی و موانع بسیار روبرو بود ولی با علاقمندی و پشتکار دکتر بنایی بر مشکلات و موانع مسلط شدند و موفقیتهای پی در پی نصیب سازمان پیشاهنگی ایران شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و به دنبال انحلال سازمان پیشاهنگی همیشه ایجاد و راه اندازی سازمان جایگزین پیشاهنگی توسط معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش بر اساس تبصره ماده واحد قانونی مطرح بوده و در همان ابتدا طرح توسط معاونت پرورشی بنام پویندگان راه امام در سال 65 تهیه که به نظر خواهی گذاشته شد. همزمان اساسنامه سازمان جوانان و نوجوانان نیز مدنظر بوده است که به علت مشکلات و تنگناهای زمان جنگ امکان تصویب و اجرای عملی آن فراهم نشد. در سال‌های بعد اساسنامه سازمان جوانان به شکل دیگری مطرح و طرح کانون‌های پرورشی(کانون‌های فرهنگی و تربیتی) مطرح که با استقبال گسترده روبرو شد و با پشتیبانی معاونت پرورشی و مساعدت وزیر آموزش و پرورش تعداد زیادی کانون در استانها و شهرستانهای مختلف تأسیس شد. در سال 70 اساسنامه کانون‌های فرهنگی و تربیتی به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسید. اما هنوز جای یک تشکل دانش آموزی که فعالیت پرورشی مستمر و بلند مدت را پیگیری نماید خالی بود. لذا در سال 72 با پیگیری مستمر اداره کل اردوها و اماکن تربیتی، تشکیلات دانش آموزی تحت عنوان «پویندگان» در 8 استان کشور راه اندازی که در سال بعد به کل استانها تعمیم داده شد. این تشکیلات بعد از دو سال فعالیت چنان چشمگیر و پرجاذبه بود که بزودی از جایگاه مناسبی در آموزش و پرورش برخوردار شد. در سال74 به علت تصویب قانون توسعه و تقویت بسیج دانش آموزی و همنامی تشکیلات«پویندگان» بسیج در مقطع راهنمایی نام تشکیلات«پویندگان» آموزش وپرورش تغییر یافت و برای پسران تحت عنوان«پیشتازان» وبرای دختران تحت عنوان «فرزانگان» به کار خود ادامه داد.
پیشاهنگی را«لرد بیدن پاول» یک افسر ارتش انگلستان برای آماده ساختن نوجوانان برای ورود به ارتش و سپردن نقش کماندویی به آنها به نحوی که بتوانند در شرایط سخت و غیرعادی کار و مبارزه کنند و شاید مستعمرات جدید برای انگلستان تصرف کند به وجود آورد و برای این کار لازم دید آنها را از نظر جسمی قوی و سالم واز نظر ورزیدگی و مهارت‌های بدنــی توانا و چالاک و از نظر هوشیاری و فراست، تیزبیـن و سریع الانتقال و از نظر روحی شجاع، بردبار، ایثارگر، وفادار نسبت به دین و وطن تربیت کند. البته ضمن کار با نوجوانان و پرداختن عملی به مسائل اخلاقی و تربیتی، خود نیز متحول شد و شخصیت دیگری پیدا کرد و از یک افسر ارتشی استعمارگر به صورت یک معلم اخلاق و نیکوکار در آمد. موفقیتی که روش او در تربیت نوجوانان در انگلستان به دست آورد سبب تشویق سایر کشورها به استفاده از این سیستم تربیتی شد و پیشاهنگی به سرعت در دنیا گسترش یافت و در سایه این گسترش رو به کمال رفت و در هر جا چیزی به آن اضافه شد و متفکران و مصلحان و اساتید تعلیم و تربیت آن را مورد مطالعه و اصلاح و تکمیل قرار دادند و برای ایجاد همکاری بین سازمان‌های پیشاهنگی کشورهای مختلف و تبادل تجربیات دفتر جهانی پیشاهنگی به وجود آمد و نهایتاً پیشاهنگی به عنوان یکی از تشکیلات جهانی که برای جوانان و نوجوانان دارای برنامه منسجم و هدفدار است تکامل یافت و اینک تقریباً در تمام کشورهای جهان از فیجی و گینه و فلسطین گرفته تا ژاپن و آلمان و آمریکا در وسعت بسیار زیاد مشغول فعالیت است.
«روبرت استفنسن اسمیت بیدن پاول» در سال 1858 در یک خانواده نجیب ونسبتاً متمکن انگلیسی در لندن پا به عرصه وجود گذاشت. گرچه در زمان کودکی پدر خود را از دست داد ولی محیط زندگی او چه در خانواده و چه در مدرسه و همچنین تنوع و استعداد ذاتی او موجب شد که از یک تعلیم و تربیت صحیح برخوردار شود. او در ضمن تحصیل شایستگی فراوان از خود نشان داد. به مطالعه در طبیعت و زندگی حیوانات علاقه ی فراوانی داشت و بیشتر اوقات فراغت خود را صرف این کار می‌کرد. به نقاشــی و طراحــی علاقه منـد بود و بر اثر تمرین و ممارست در این هنر نقاش و طراح ماهری شد به طوریکه اکنون طرح ها و نقاشی‌های زیبای فراوانی از او به یادگار مانده است. بیدن پاول پس از اتمام دوره دبیرستان وارد خدمت ارتش شد و اولین محل خدمت، او به عنوان یک افسر جزء در هندوستان بود. پس از چند سال به علت بیماری به انگلستان مراجعت کرد و بعد مامور خدمت در ارتش انگلستان در آفریقا شد و در طول سنوات خدمت در ارتش بر اثر ابراز لیاقت و شایستگی فراوان تا درجه ژنرالی ارتقا یافت. مطالعه در وضع زندگی بومیان آفریقا و موفقیت هایی که آنان بر اثر آشنایی با عوامل طبیعی و استفاده از امکانات جغرافیایی در مقابل ارتش انگلستان به دست می‌آوردند این فکر را در بیدن پاول به وجود آورد که اگر سربازان نیز تحت تعلیمات مخصوص قرار گرفته و مانند بومیان آفریقایی برای مواجهه با مشکلات طبیعی آماده شوند بهتر خواهند توانست در مقابل دشمن پایداری کنند وخویشتن را ازخطرات مختلف طبیعی حفظ کنند. براثر این فکرعده ای از سربازان را با تعلیمات پیشاهنگی که اساس آن خود یاری و مسئولیت فردی بود آشنا ساخت و با کمک همین سربازان موفقیتهای مهمی در جنگ با بومیان آفریقایی به دست آورد. همچنین در هنگامی که با عده معدودی سرباز از شهر«میفکینگ» دفاع می‌کرد به علت کمبود افراد درصدد برآمد که از وجود اطفال برای کارهای ساده و سبک استفاده کند از این فکر نیز نتیجه بسیار رضایت بخشی به دست آورد و مشاهده کرد که اطفال باهوش و استعداد ذاتی که دارند قادرند کارهای مهمی را که تا آن تاریخ کسی از آنها انتظار نداشت انجام دهند. به تدریج فکر تعلیم و تربیت اطفال و جوانان در بیدن پاول قوت گرفت و بر اثر همین فکر پس از آن که از آفریقا به انگلستان مراجعت نمود از خدمت ارتش استعفا داد و تمام وقت خود را صرف تعلیم و تربیت اطفال و ایجاد تشکیلات پیشاهنگی نمود. در مدت کوتاهی افکار و نقشه‌های تربیتی بیدن پاول مورد توجه و حمایت پادشاه و دولت انگلستان قرارگرفت و مردم نیز از افکار و روش‌های تربیتی او به نحو بی سابقه ای استقبال کردند و در نتیجه فعالیتهای پیشاهنگی روز به روز ابتدا در انگلستان و بعداً در سراسر جهان توسعه یافت.
فعالیتهای رسمی پیشاهنگی درسال 1907 با تشکیل اولیـن اردوی پیشاهنگی درجزیره«براون سی» آغاز شد. در این اردو فقط بیست نفر جوان 18-15 ساله شرکت داشتند و بیدن پاول شخصاً اردو را سرپرستی می‌نمود. نتایج حاصل از این اردو بسیار رضایت بخش و مفید بود و فکر توسعه تعلیمات پیشاهنگی را در اذهان مردم و اولیاء امور تقویت کرد. به همین سبب 1907، سال آغاز تشکیل پیشاهنگی شمرده می‌شود. بیدن پاول کتاب پیشاهنگی برای پسران را در سال 1908 منتشر کرد. این کتاب هنوز هم درسراسر جهان مورد استقبال عمومی قرار داشته و در حقیقت یکی از عوامل مهم پیشرفت پیشاهنگی به شمار می‌رود. در سال 1920 «گیلول پارک» در نزدیکی لندن برای ایجاد اردوگاه پیشاهنگی به بیدن پاول اهدا شد. بیدن پاول از همان ابتدا امر یک قسمت از این پارک عظیم را برای تعلیم دوره‌های تعلیماتی مربیان اختصاص داده و آموزش مربیان را عهده دار شد. مرکز تربیتی گیلول پارک به تدریج ارزش و اهمیت بیشتری پیدا کرد و امروز یکی از مراکز مهم تربیتی جهان برای هدایت مربیان پیشاهنگی به شمار می‌آید. بعد از این که پیشاهنگی در انگلستان رونق گرفت، سایر کشورهای جهان نیز به تدریج این نهضت مفید تربیتی را پذیرفتند و از آنجا که پیشاهنگی مرام برادری و یگانگی را در بین جوانان سراسر جهان تقویت می‌کند برای اداره و رهبری پیشاهنگی جهان تشکیلاتی به نام دفتر بین المللی پیشاهنگی به وجود آمد که ابتدا مرکز آن در انگلیس بود ولی در سال 1958 به کانادا منتقل شد. امروزه 86 کشور در دفتر بین المللی پیشاهنگی عضویت دارند. بیدن پاول در زمان حیاتش به عنوان اولین رئیس پیشاهنگی‌جهان انتخاب شد و پس از مرگ او به احترام شخصیت و خدمات ارزنده وی از انتخاب شخص دیگری به عنوان رئیس پیشاهنگــی جهان خودداری کردند و به این ترتیب بیدن پاول تنها رئیس پیشاهنگی‌جهان شناخته شد. بیدن پاول در سال 1949 در آفریقا بدرود زندگی گفت و در کنیا به خاک سپرده شد.
الف) شعار: شعار کلی اعضاء پیشتازان و فرزانگان عبارتست از:
«آماده باش»،
برای،
«همفکری، همدلی، همکاری»
شعار دوره های تحصیلی:
ابتدایی(شایسته): کوشش های منظم
راهنمایی(جوینده): همیاری پر ثمر
متوسطه(سیار): تلاش مسئولانه
ب) روش: روش پیشتازان و فرزانگان عبارتست از: «خدمـت کن»
روش پیشتازان و فرزانگان شایسته(دوره ی ابتدایی):
کوشش برای یادگرفتن مطالب و چیزهای تازه و مفید و فهمیدن و درک آنها.
کوشش برای بهتر انجام دادن خواسته های پدر، مادر و بزرگ ترها.
کوشش برای انجام کارهای خیر و مفید برای مردم و اجتماع.
کوشش برای کسب موفقیت های بیش تر در گروه و رسد و... .
روش پیشتازان و فرزانگان جوینده(دوره ی راهنمایی):
روش پیشتازان و فرزانگان جوینده«تلاش کن برای انجام کار نیک» است. عضو مقطع راهنمایی حداقل هر روز یک کار نیک انجام می دهد و سعی می کند به هم نوعان و مردم نیازمند کمک و خدمت کند.
روش پیشتازان و فرزانگان سیار(دوره ی متوسطه):
شعار ملّی تشکیلات در رده ی سیار عبارت است از: خدمت کن از طریق هم فکری، همدلی و همکاری.
ج) منش های سازمانی: منش های سازمانی پیشتازان و فرزانگان شایسته عبارتند از:
1- ادب و خوش خلقی، 2- راستی و درستی، 3- یاری و نیکوکاری، 4- دوستی با طبیعت.
منش های سازمانی پیشتازان و فرزانگان جوینده عبارتند از:
1- دیانت و معنویت، 2- راستی و درستی، 3- نظم پذیری و قانون مداری، 4- یاری و مهربانی، 5- ادب و خوش خلقی، 6- تدبیر و تفکّر، 7- میهن دوستی، 8- شجاعت و دلیری.
دوازه منش سازمانی پیشتازان و فرزانگان سیار عبارتند از:
1- دیانت و معنویت: یک پیشتاز یا فرزانه با تقوا و پرهیزگار است و شعائر دینی خود را محترم شمرده وبه واجبات دینی عمل می کند. اوعامل به فرامین الهی بوده وبه عقاید دیگران احترام قائل است.
2- راستی و درستی: پیشتاز وفادار و درست کار است. او دارای گفتار، کردار و پندار پاک و بی آلایش بوده و همیشه راستگو است و از دروغ گفتن متنفر می باشد.
3- تدبیر و تفکر: پیشتاز و فرزانه برنامه ریز بوده و قبل از انجام هر کاری فکر کرده و با دیگران همفکری و مشورت می نماید تا بهترین راه را انتخاب نماید. او اهل مطالعه و تحقیق است و بدون تامل و تدبّر هیچ کاری را انجام نمی دهد.
4- ادب و خوش خلقی: پیشتاز مؤدب و متواضع است.
5- یاری و نیکوکاری: پیشتاز به دیگران کمک نموده و سعی می کند که هر روز لااقل یک کار خوب انجام دهد.
6- میهن دوستی: هر پیشتاز و فرزانه میهن خود را دوست دارد و در هنگام بروز حوادث از آن دفاع می‌کند.
7- عدل و انصاف: عضو تشکیلات امین و عادل بوده و شرافت او قابل اعتماد است.
8- شجاعت و دلیری: پیشتاز یا فرزانه باید در برابر مخاطرات قویدل و نیرومند و بردبار بوده و پیوسته از حق و حقیقت دفاع نماید و طعن و تمسخر دوستان یا تهدید دشمنان در عزم و اراده او خللی ایجاد نکرده و شکست و مغلوبیت او را سست و نومید نسازد و از انجام وظیفه باز ندارد.
9- تلاش و صرفه جویی: پیشتاز باید قدر وقت، توانایی و دارایی خود را دانسته و هر یک را به جا و به موقع صرف نماید و در استعمال آنها طریقه ی اعتدال و اقتصاد را اختیار کرده و از افراط و تفریط بپرهیزد. او باید سعی کند حتی المقدور لوازم و احتیاجات خود را به وسیله صرفه جویی های به موقع شخصاً تهیه کند و بتواند در موقع لازم به نیازمندان کمک کند.
10- مسئولیت پذیری و مشارکت جویی: پیشتاز و فرزانه باید نسبت به دین، وطن، والدین، دبیران و مربیان خود مسئولیت پذیر بوده و در برابر قوانین مملکت فرمان بردار باشد.
11- دوستی با طبیعت: پیشتاز محیط زیست، طبیعت و حیوانات را دوست دارد.
12- نظم پذیری و قانون مداری: پیشتاز منظم و حامی قانون است و در هر شرایطی به قانون احترام می گذارد. او برای خود برنامه دارد و کارهایش دارای نظم و انضباط است.
یاد آور می شود که مربیان عزیز بایستی با برنامه های مدون و متنوع و روش های جذاب و عملی صفات و خصوصیات اخلاقی و روحی فوق الذکر را در روح و جان اعضای رسد خود رسوخ داده، و آنها را قدم به قدم متخلق به این اخلاق و منش های پسندیده نمایند.
1- در نظر گرفتن مکان خاص در آموزشگاه، مدارس، کانون های دانش آموزی و... با هماهنگی مدیر مدرسه و سایر مراکز جهت انجام فعالیت های رسد.
2- ثبت نام دانش آموزان و سازماندهی در قالب رسد و گروه مطابق دستورالعمل ها و آئین نامه های ارسالی از طرف سازمان دانش آموزی.
3- دریافت حق عضویت اعضاء مطابق شیوه نامه و واریز به حساب سازمان دانش آموزی.
4- معرفی سازمان دانش آموزی و تشکیلات دانش آموزی پیشتازان و فرزانگان به اعضاء و توجیه اولیاء دانش آموزان.
5- تشکیل پرونده و صدور کارت شناسایی برای اعضاء و کسب اطلاع از بخشنامه های ارسالی مربوطه از طرف سازمان دانش آموزی.
6- تمهید مقدمات لازم جهت آموزش اعضاء مطابق محتوای آموزشی و برنامه ریزی جهت اجرای دستورالعمل های ارسالی از طرف سازمان دانش آموزی.
7- برگزاری مرتب جلسات توجیهی و آموزشی برای اعضاء و شرکت و نظارت بر روند تشکیل جلسات.
8- تهیه گزارش از فعالیت های رسد و ارسال آن به مقامات مافوق.
9- همکاری و هماهنگی جهت ارتباط اعضاء تشکیلات دانش آموزی با ارگان ها و نهادها در مناطق، شهرستان ها و استان ها.
10- شرکت فعال در برنامه ها، گردهمایی ها، جلسات، دوره های ضمن خدمت و... که از طریق منطقه، استان و یا مرکز برگزار می گردد.
11- سعــی در به وجود آوردن محیطی آموزنده و منطبق با موازین و معیارهای اسلامی به طوری که زمینه شکوفا شدن استعدادهای فطری و خدادادی اعضاء فراهم شود.
12- ایجاد زمینه اشتغالزایی برای اعضاء و جذب کمک های مالی برای تشکیل صندوق مالی رسد، همچنین نظارت دقیق بر روند انجام فعالیت های صندوق مذکور.
13- ارتباط با سایر مربیان تشکیلات در منطقه و تبادل تجربیات و انتقال نوآوری رسد خود به سایر رسدها.
13- اقدام لازم جهت صدور گواهینامه برای اعضاء و برقراری یک سیستم پاداش برای تشویق افراد فعال رسد.
15- انجام سایر وظایف مطابق برنامه ها وفعالیت های خاص تشکیلات دانش آموزی پیشتازان و فرزانگان.
16- همراهی دانش آموزان در مأموریت های خارج از مدرسه با هماهنگـی سازمان دانش آموزی منطقه و شهرستان طبق دستورالعمل برگزاری اردو و بازدید.
الف)توجه به تفاوت های فردی دانش آموزان:
پیشتازان و فرزانگان با توانایی ها و استعدادهای متفاوت در این تشکیلات عضویت دارند، لذا برنامه ها باید از انعطاف لازم برخوردار باشند تا پیشتازان و فرزانگان به تناسب توانایی و استعداد خویش فعالیت نمایند. نوع برنامه های پیش بینی شده به نحوی است که فرد برحسب علاقه، توانایی و استعداد خود آن را انتخاب کرده و فعالیت می نماید، لذا مربیان گرامی توجه داشته باشند در مواردی که آزادی انتخاب برای دانش آموزان پیش بینی شده است آن را مراعات نمایند.
ب) دانش آموز محوری:
فراهم نمودن زمینه برای تلاش و مشارکت دانش آموزان در روند فعالیتهای اجتماعی- گروهی یکی از اصولی است که برنامه ریزان و دست اندرکاران باید بدان توجه کنند. لذا بخش عمده ای از هدف های پیش بینی شده در سایه ی تلاش فردی و جمعی اعضاء پیشتازان و فرزانگان حاصل می شود.
ج) فعالیت ها تدریجی است:
روند فعالیت ها و برنامه های پیش بینی شده به صورت سالانه می باشد، لذا مربیان باید با یک برنامه زمان بندی شده هر فعالیت را دنبال کنند. در این خصوص ابتدا فعالیت های«خود آموز» دانش آموزان را معین نمایند، سپس فعالیتهایی را که جنبه عمومی و آموزشی دارد و در نهایت برحسب برنامه ریزی زمان بندی شده درجلسات رسدی، اردوها، بازدیدها و فعالیت هـای طول سال و برنامه های تابستانی بـه تدریج به دانش آموزان، آموزش ها را ارائه دهند. از ارائه همزمان برنامه های آموزشی متعدد به پیشتازان و فرزانگان پرهیز نمایند و پس از ارزیابی از آموخته های هر مرحله و حصول اطمینان از موفقیت برنامه های آموزشی، مرحله بعد را آغاز کنند.
د) نقش مربیان و تشکیلات:
با توجه به سیاست دانش آموز محوری و فراهم نمودن عرصه برای فعالیت های دانش آموزان در تشکیلات، وظایف مربیان در مسیر هدایت، نظارت و ارائه آموزش ها ضروری می باشد. آنچه که مسلم است مربیان فرصت های لازم را برای درخشش و تلاش گسترده اعضاء فراهم می نمایند و این اعضاء هستند که باید در سایه تلاش فردی و جمعی به فعالیت بپردازند. برای پیشبرد اهداف تشکیلات در تمامی فعالیت ها و برنامه ها 3 شعار اساسی«همفکری، همدلی و همکاری» مورد توجه است. اعتقاد بر این است که این 3 شعار ضامن تداوم شایسته تشکیلات دانش آموزی می باشد. بدون همفکری و تبادل نظر، همدلی و تشریک مساعی و همکاری و تعاون، اهداف مورد نظر تحقق نخواهد یافت، لذا از مربیان و والدین گرامی و همچنین اعضای تشکیلات انتظار داریم با به کارگیری و عمل به این 3 شعار زیبا بر کار جمعی تأکید نمایند و آن را سرلوحه کار خویش قرار دهند. نقش مربی در توسعه و رشد فرهنگی، اجتماعی و سایر زمینه ها بسیار سرنوشت ساز است، در دوران تکوین شخصیت دانش آموزان، همواره معایب و محاسن را متذکر می شود تا آنها را در شخصیت اعضاء نهادینه نماید، به عنوان الگوی به تمام معنا مطرح می شود و سخنگوی توانای جامعه می باشد و به دانش آموزان می آموزد که چگونه از حق خود دفاع و با سربلندی زندگی نماید. مربیان فعال، کوشا و پرجنب و جوش دانش آموزانی مستعد،خلّاق و مبتکر تربیت می کنند و انرژی جوانان را مهار و از آن به سود جامعه بهره برداری می نمایند، با وجود چنین مربیانی بالطبع آینده ای روشن را می توان برای جوانان میهن اسلامی پیش بینی نمود.
تعریف: تشکیلات دانش آموزی پیشتازان وفرزانگان به گروهی ازدانش آموزان اطلاق می گردد که به منظور انجام فعالیت های داوطلبانه و در راستای اهداف مشترک در تشکیلاتی سازمان یافته فعالیت می نمایند. پیشتازان به عنوان اعضاء پسر و فرزانگان به عنوان اعضاء دختر معرفی می گردند.
دوره ی تحصیلی | پسران | دختران |
ابتدایی | شایسته | شایسته |
راهنمایی | جوینده | جوینده |
متوسطه | سیار | سیار |
ضرورت تاسیس تشکیلات دانش آموزی پیشتازان و فرزانگان: انسان موجودی آرمان گرا و مطلوب اندیش است. دستیابی به ایده ها و آرمان هایی که انسان در ذهن خود می پرورد همیشه ممکن نیست. مطالعه زندگی انسان های گذشته و تمدن های کهن به او آموخته است که برای تحقق بخشیدن به این ایده آل ها باید در جستجوی ابزار و روش مناسب باشد. انسان به اقتضای اندیشه و شناخت شرایط و شواهد عینی که منجربه پیش بینی اتفاقات محتمل می شود، نیازمند اتخاذ شیوه هایی است که وی را برای نیل به اهداف و حفظ روحیه آرمان خواهی تقویت و تجهیز نماید. ضرورت حیات اجتماعی و عمق بخشیدن به روابط اجتماعی نوجوانان و جوانان مستلزم آموزش مناسب است. بنابراین در هر جامعه سالم و زنده لازم است که در نظام تعلیم و تربیت، جایگاه مناسبی برای این امر مهم پیش بینی شود.
آینده سازان جامعه، کودکان و نوجوانان، برای شناخت حیات اجتماعی، در کنار آموزش های رسمی و تئوریک باید با زندگی عملی منطبق بر آرمان های عقیدتی و ملی آشنا شوند. در جامعه جوان اسلامی ما، بیش از هر جامعه دیگر چنین ضرورتی وجود دارد تا نوجوانان و جوانان برای زندگی اجتماعی سالم در کنار دیگران آماده شوند. بهترین روش برای رسیدن به این مقصود، شرکت دادن دانش آموزان در فعالیت های گروهی و مناسب ترین محل برای اجرای دقیق و تحقق آن طراحی تشکیلاتی پویا و هماهنگ است. تشکیلات پیشتازان و فرزانگان با چنین چشم اندازی ایجاد گردیده است.
هدف کلی: توانمند نمودن اعضاء برای بهتر زندگی نمودن در طبیعت، و با هم زیستن به منظور تقویت قابلیت های فردی و گروهی جهت حضور مؤثر در اجتماع.
اهداف جزئی: هدف از ایجاد این تشکل، مشارکت در رشد نوجوانان و جوانان برای تبلور استعدادهای جسمی، فکری، اجتماعی، و معنوی خود به عنوان افراد و شهروندان وظیفه شناس و اعضای جوامع محلــی و بین المللــی است، و ارتقاء سطــح اطلاعات، مهارت های فنی، علمی، اجتماعی، ورزشی، مذهبی، هنری، و ایجاد زمینه مناسب برای فعالیت اعضاء با اهداف ذیل:
1- آشنا سازی نوجوانان و جوانان با جاذبه های طبیعی، فرهنگی، هنری، تاریخی، و اجتماعی ایران و جهان.
2- تربیت نیروی انسانی در زمینه های مختلف بخش خدماتی و تسهیلاتی به عنوان مشاور، مدیر، مربی، و...
3- آگاه سازی بخش های دولتی و غیردولتی و تشویق آنان به حمایت های مادی ومعنوی و ایجاد زمینه مشارکت.
4- تامین بخشی از نیازهای جامعه برای حضور و مشارکت جوانان در عرصه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، هنری، اقتصادی در راستای سیاست های دولت جمهوری اسلامی ایران.
5- فراهم کردن زمینه برای حضور موثر جوانان در موقعیت های ملی و بین المللی.
6- ایجاد امکانات و شرایط مناسب برای کسب تجربه، تقویت روحیه مسئولیت پذیری، وظیفه شناسی، پیشتازی، جامعه پذیری، سازگاری اجتماعی جوانان، و تقویت قوه ی ابتکار آنان.
7- افزایش مشارکت اعضاء در فعالیت های گروهی.
8- مشارکت برای ارتقاء کیفیت صنعت گردشگری ملی و بین المللی و میراث فرهنگی.
9- مشارکت و همکاری و همیاری در تمامی وقایع و حوادث غیرمترقبه نظیر زلزله، سیل، باد، و طوفان و سایر آسیب های اجتماعی و ملی و بین المللی.
10- افزایش حس مسئولیت پذیری در اعضاء.
11- شکوفایی و رشد استعداد اعضاء و ایجاد خلاقیت و ابتکار.
12- کارآفرینی، خوداتکایی و تقویت اعتماد به نفس در اعضاء.
13- آشنا نمودن دانش آموزان(اعضاء) با حقوق فردی و احترام به حقوق دیگران.
14- آشنایی با مسئله محیط زیست و کوشش در حفظ و نگهداری آن.